Kabinet positief over plan biologische boeren: 'Hier willen we naartoe'
Namens duizenden biologische-, biodynamische, agro-ecologische en kringloopboeren is op 6 juli 2022 een Groenboerenplan met tien aanbevelingen overhandigd aan de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Henk Staghouwer, en de minister van Natuur en Stikstof, Christianne van der Wal. Dit Groenboerenplan is bedoeld om uit de impasse van het stikstofdossier te komen. Gezamenlijk pleiten de ondertekenaars voor een integrale lange termijn visie voor de landbouw, waarbij ook aan de andere urgente dossiers voor klimaat, bodem- en waterkwaliteit wordt gewerkt. Het Groenboerenplan wil perspectief bieden voor alle boeren die willen meebewegen naar een toekomstbestendige landbouw.
Er is een mogelijkheid dat alle boeren een toekomst hebben in Nederland. Sterker: er zijn dan mogelijk zelfs meer boeren nodig. Maar dat vraagt wel om een andere aanpak, waarbij eigenlijk het hele landbouwsysteem op de schop moet, stelt een groep van zo'n 2.500 biologische boeren. Ministers Henk Staghouwer (Landbouw) en Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) reageren enthousiast.
"Jullie zijn de voorlopers in een model hoe het ook kan", zegt Staghouwer woensdagmiddag 6 juli. "Dit is waar we naartoe willen", reageert Van der Wal.
Een klein groepje biologische boeren en initiatiefnemers van het Groenboerenplan hadden de bewindslieden in de hal van het ministerie van Landbouw even daarvoor hun tienpuntenplan voorgelegd. Hun belangrijkste boodschap: duurzaam boeren kan alleen als er een eerlijke prijs wordt betaald voor hun producten.
"Wij willen als boer een goede boterham kunnen verdienen met een duurzaam bedrijfsmodel", zegt Fabian Kemps Verhage. Hij begon 2,5 jaar geleden een 'Herenboerderij' vlak bij Apeldoorn. Herenboerderijen zijn coöperatieve, biologische boerderijen. Dat betekent geen gebruik van beschermingsmiddelen en geen kunstmest. De consumenten zitten relatief in de buurt, want met een korte keten worden de prijzen het eerlijkst verdiend. Dat is anders op de wereldmarkt, waar je als boer eigenlijk geen invloed hebt. Het enige wat je dan kunt doen, is de kosten verlagen om meer winst te maken, is hun overtuiging.
'Er zijn zelfs méér boeren nodig'
Waarom zou je überhaupt als klein land je producten de hele wereld over slepen?, vragen de biologische boeren zich af. "Er is met ons plan perspectief voor alle boeren. We denken zelfs dat we méér boeren nodig hebben", zegt Bert van Ruitenbeek, een van de initiatiefnemers van het Groenboerenplan, tegen de ministers. Hij heeft ze zojuist ieder een kratje met louter zelf geproduceerd eten overhandigd.
Het verhaal van de biologische boeren is ook breder dan stikstof alleen, zegt Van Ruitenbeek. Het gaat ook over de kwaliteit van ons water, het klimaat en onze bodem. "Er wordt nu geprotesteerd met de leus: 'No farmers no food'. Wij zeggen: 'No soil no food'." Van der Wal is het hier "hartgrondig" mee eens. "Mede door te veel stikstof is de bodem een keer op. Die grond heb je onvoorwaardelijk nodig om voedsel te kunnen produceren." Hoewel stikstof momenteel ten grondslag ligt aan iedere discussie, speelt er meer, beaamt de bewindsvrouw. "Het gaat uiteindelijk om de vruchtbaarheid van de bodem en de gezondheid van de biodiversiteit en de natuur." Van der Wal noemt de boeren op haar ministerie "de ambassadeurs en voorbeelden van hoe het ook kan".
Staghouwer moet eerlijke prijs bepalen
Het lijkt een simpele optelsom: minder grond, minder vee en dus minder stikstofuitstoot, maar nog wel genoeg kunnen blijven verdienen. Daar is uiteindelijk de hele keten verantwoordelijk voor, zegt Van der Wal - van toeleveranciers, tot veevoederbedrijven, tot consumenten. Daar komt Staghouwer om de hoek kijken, want het bepalen van een 'eerlijke prijs' is precies zijn opdracht. "Ik ga daar een instrument voor maken en afspraken over maken met de keten", zegt hij. Maar het opleggen van een prijs vanuit de overheid in een vrijemarkteconomie is nog onontgonnen terrein, dus de vraag is hoe dat eruit moet komen te zien. Staghouwer wil daar nog niet op vooruitlopen. "Er zijn mogelijkheden voor", wil hij er wel over kwijt. De Kamer had hem onlangs teruggestuurd naar de tekentafel, omdat het perspectief dat hij had geschetst in de ogen van de parlementariërs onvoldoende was. In september volgt de tweede poging van de minister.
Heldere toekomstvisie en ondersteuning ontbreekt
Eén van de oorzaken voor de ontstane maatschappelijke onrust onder een grote groep boeren is het gebrek aan een heldere toekomstvisie. Een visie die langjarig wordt ondersteund met de noodzakelijke wettelijke en financiële instrumenten. Een perspectief voor de land- en tuinbouw waarbij voedselproductie hand in hand gaat met het leveren van maatschappelijke diensten als biodiversiteit, schone lucht, schoon water, een vruchtbare bodem en gezonde voeding.
Voor de noodzakelijke omslag zijn veranderingen nodig in het agrarisch onderwijs, het grondbeleid en in de wet- en regelgeving. Daarnaast moet worden gezorgd dat duurzaamheid daadwerkelijk loont. Voor de gezondheid van mens en planeet moet veel vaker gekozen worden voor plantaardige productie en consumptie. Dit alles zorgt voor een transitie in de landbouw: van een landbouw gericht op maximalisatie van productie met hoge bijkomende maatschappelijk kosten, naar een herstellende, toekomstbestendige landbouw. De ondertekenaars laten ieder op hun eigen wijze zien dat duurzame landbouw mogelijk is. Een landbouw waar met voldoening en plezier gewerkt wordt en waar natuurdoelen en de productie van gezonde voeding elkaar versterken in plaats van uitsluiten.
"Door onze manier van boeren waarbij we samenwerken met de natuur, laten we zien dat er perspectief is!" aldus Arie van den Berg, bestuurslid Biohuis.
Ondertekend door:
Biohuis, Caring Farmers, Federatie van Agro-ecologische Boeren (BD-Vereniging, Bio-Tuinders Vereniging, Bio-Vegan Netwerk, CSA Netwerk Nederland, Vereniging Toekomstboeren), Herenboeren Nederland
Ondersteund door:
Bionext, Land & Co, Louis Bolk Instituut, Stichting Aardpeer, Stichting BD-Grondbeheer, Stichting Demeter, Burgercoöperatie Land van Ons, Stichting Lenteland, Stichting Warmonderhof, Transitiecoalitie Voedsel, Triodos Bank
Organisaties en individuen kunnen via deze link hun steun betuigen voor het Groenboerenplan.
Tekst: Gebaseerd op artikel op nu.nl en bionext.nl
Beeld: Bionext, Caring Farmers